Czy ze stomią można mieć dzieci?

[javes]

artykuł ze strony internetowej ConvaTec
Czy ze stomią można mieć dzieci?

Stomia nie przekreśla szans na posiadanie dziecka. Jednak młodzi ludzie, u których wyłoniono przetokę, często są pełni obaw co do możliwości zostania rodzicami. Chcąc rozwiać wątpliwości, odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania dotyczące zajścia w ciążę i jej przebiegu przy chorobach jelit kończących się wyłonieniem stomii.
-Kobiety ze stomią zadają sobie wiele pytań o możliwość poczęcia i szczęśliwych narodzin malucha.
-Mężczyźni z przetoką także mają wątpliwości, czy będą mogli zostać ojcami.

Czy kobieta ze stomią może zajść w ciążę i bez problemu ją donosić?
Nie ma medycznych przeciwwskazań, które zabraniałyby kobiecie z wyłonioną stomią zajść w ciążę i doczekać się narodzin potomka. Jednak – co trzeba podkreślić – poczęcie dziecka po takim zabiegu może być utrudnione.

Po pierwsze: ogólny zły stan zdrowia może doprowadzić do okresowego zatrzymania miesiączkowania i braku owulacji. Szacuje się, że połowa kobiet chorych na przewlekłe choroby zapalne jelit cierpi na różnorodne zaburzenia miesiączkowania, a 25% z nich – jest z tego powodu bezpłodnych.

Po drugie: powstałe w wyniku operacji wyłonienia stomii zrosty w okolicach jajowodów sprawiają, że mogą one częściowo lub całkowicie stracić swoją drożność. Komórka jajowa nie może wtedy zostać przechwycona przez strzępki jajowodów lub ma utrudnioną drogę do macicy. Po normalizacji stanu zdrowia owulacja przeważnie powraca, choć czasem dopiero po dodatkowym leczeniu hormonalnym.

Po trzecie: u kobiet z wyłonioną stomią sprawę poczęcia i donoszenia ciąży dodatkowo może komplikować fakt przyjmowania niektórych leków. Większość z medykamentów, tak jak np. sulfasalazyna lub mesalazyna, jest bezpiecznych dla płodu. Niektóre jednak, jak np. metotreksat, mogą być szkodliwe. Leki steroidowe mogą powodować zahamowanie wzrostu płodu, niską masę urodzeniową, przedwczesny poród. Przeciwwskazane jest także stosowanie niektórych antybiotyków. O stosowaniu jakichkolwiek leków w trakcie ciąży powinien zawsze decydować lekarz.

Czy mężczyzna ze stomią może mieć dzieci?
Oczywiście, że tak. Należy jednak pamiętać, że choroba nowotworowa wyniszcza organizm i zaburza funkcje prokreacyjne tak kobiety, jak i mężczyzny. Dlatego poczęcie dziecka może być utrudnione. Leki przeciwnowotworowe powodują oligospermię, czyli znaczne zmniejszenie ilości plemników w nasieniu. Dodatkowo mogą uszkadzać ich materiał genetyczny, co bywa powodem powstawania wad wrodzonych płodu. Jeżeli zatem mężczyzna jest w trakcie chemio- lub radioterapii, to para powinna stosować skuteczną antykoncepcję, a poczęcie dziecka odłożyć na później. Jeżeli podczas zabiegu operacyjnego u mężczyzny doszło do uszkodzenia nerwów odpowiedzialnych za erekcję, skutkuje to czasowym lub trwałym problemem ze wzwodem. Nie ma to jednak najczęściej żadnego wpływu na produkcję nasienia i możliwość zapłodnienia partnerki. Mężczyźni z ileostomią leczeni za pomocą sulfasalazyny lub metotreksatu muszą pamiętać, że w około 80% przypadków lek ten powoduje oligospermię, zmniejsza ruchliwość plemników i zaburza ich budowę, co może wywoływać uszkodzenia płodu. Leki te powinno się odstawić na 2-3 miesiące przed zapłodnieniem partnerki. Takie zmiany nie występują przy stosowaniu innego leku, tzw. 5-ASA. U niektórych mężczyzn z chorobą Leśniowskiego- Crohna obserwuje się obniżenie liczby plemników w nasieniu, nawet gdy nie stosują żadnych leków. Wydaje się, że w tych przypadkach dużą rolę może odgrywać aktywność samej choroby, sposób odżywiania się i tryb życia.

Czy ciąża u kobiety ze stomią uważana jest za ciążę wysokiego ryzyka?
U kobiet ze stomią obserwuje się częstsze przypadki przedwczesnych porodów i poronień, ale sam fakt posiadania stomii nie upoważnia do uznania ciąży za ciążę wysokiego ryzyka. Istotne jest stadium choroby, która była powodem wyłonienia przetoki, ogólny stan ciężarnej oraz ewentualne choroby towarzyszące.

Pod czyją opieką powinna pozostawać kobieta ze stomią, która chce urodzić dziecko?
Kobieta ze stomią, która jest w ciąży, powinna być pod stałą opieką trzech specjalistów: ginekologa, chirurga (najlepiej tego, który wyłonił u niej stomię albo innego chirurga z poradni stomijnej) oraz pielęgniarki stomijnej. Pierwsza wizyta u ginekologa powinna mieć miejsce jeszcze przed zajściem w ciążę.

W jakim okresie choroby, która doprowadziła do wyłonienia stomii, kobieta powinna starać się zajść w ciążę?
W przypadku kolostomii najlepiej jest, aby kobieta starała się zajść w ciążę dopiero wtedy, gdy choroba nowotworowa, jeżeli to ona była przyczyną jej wyłonienia, jest całkowicie wyleczona, a pacjentka nie jest już poddawana chemioterapii ani radioterapii. Leki przeciwnowotworowe oraz promienie rentgenowskie mogą bowiem uszkodzić płód. Dlatego w trakcie leczenia należy zawsze stosować skuteczną antykoncepcję. W przypadku ileostomii kobieta powinna zdecydować się na zapłodnienie w okresie remisji choroby podstawowej (choroby Leśniowskiego- Crohna lub wrzodziejącego zapalenia jelita grubego). Choroba może bowiem istotnie wpłynąć na przebieg ciąży. Nie zawsze jest to proste, gdyż u pacjentek, u których zaszła konieczność wyłonienia stomii, bardzo częste są zaburzenia cyklu miesięcznego. W obu przypadkach jeszcze przed zajściem w ciążę należy zasięgnąć porady ginekologa.

Czy u kobiety ze stomią istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u płodu?
Kobiety z aktywną postacią choroby zapalnej jelit mają podwyższone ryzyko urodzenia wcześniaka lub dziecka z niską masą urodzeniową. Nie ma natomiast zwiększonego ryzyka pojawienia się wad wrodzonych czy wewnątrzmacicznej śmierci płodu. Dostępne badania wskazują natomiast, że dzieci matek, które cierpią z powodu chorób zapalnych jelit, w dorosłym życiu trochę częściej chorują na serce, nadciśnienie tętnicze oraz cukrzycę.

Czy stomia jest dziedziczna?
Stomia nie jest chorobą, więc nie jest dziedziczna. Dziedziczne mogą być natomiast niektóre choroby, które prowadzą do jej wyłonienia, np. mnoga rodzinna polipowatość jelita grubego.

Czy ciąża ma wpływ na przebieg choroby zapalnej jelit?
Niestety, tak. U ciężarnych z nieswoistym zapaleniem jelit najwięcej nawrotów choroby stwierdza się w pierwszym trymestrze ciąży oraz podczas połogu. Nawroty występują u ok. 1/3 kobiet. Jeżeli kobieta zaszła w ciążę podczas aktywnej fazy choroby, istnieje aż 50% ryzyko, że wystąpi pogorszenie jej stanu. Dlatego w ciążę powinno zachodzić się podczas remisji. Bardzo szybki przebieg choroby w ciąży jest rzadki, ale jeżeli nastąpi, stanowi duże zagrożenie dla życia matki i dziecka.

Czy w ciąży trzeba stosować specjalną dietę?
Zalecenia żywieniowe w czasie ciąży dla kobiet ze stomią są takie same jak dla innych ciężarnych. Oprócz tego należy pamiętać o zwiększeniu ilości wypijanych płynów do 4-5 litrów na dobę.

Czy przy powiększającym się brzuchu stomia będzie funkcjonowała prawidłowo?
Zwykle nie stanowi to żadnego problemu. Utrudniona może być natomiast, z powodu dużego brzucha, wymiana sprzętu stomijnego. Dlatego w czasie codziennych zabiegów higienicznych związanych z przetoką dobrze jest wspomóc się lustrem. Czasami powiększająca się przetoka rozciąga skórę i mięśnie do tego stopnia, że kilkucentymetrowy fragment jelita może wypadać do worka. Choć jest to niewygodne, nie stwarza zagrożenia dla zdrowia i przeważnie znika po urodzeniu dziecka. Przy powiększaniu się macicy dochodzi czasem do przesuwania się jelit, co wiąże się z uczuciem dyskomfortu. Jeśli wystąpią zaparcia, może pojawić się ból w postaci kolki. Odpowiednia dieta i duża ilość płynów najczęściej wystarczają, aby rozwiązać ten problem

Czy w związku z wyłonioną stomią mogą się pojawić problemy ze zgagą?
Tak. W czasie ciąży występują czasem nieznaczne zaburzenia ze strony układu trawiennego. Są to sytuacje najzupełniej normalne (choć zdarza się, że przykre i nasilone), dotykające także kobiety bez stomii i nasilające się w III trymestrze ciąży. Zgaga kobiet ciężarnych spowodowana jest refluksem, czyli cofaniem się treści żołądkowej do przełyku i wywołującym jego stan zapalny. Trzeba pamiętać, że tę przykrą dolegliwość wzmaga specyficzne ułożenie ciała: leżenie na wznak lub pozycja pochylona do przodu. Zahamowaniu zgagi sprzyja odpowiednia dieta: unikanie potraw ciężkostrawnych, pieczonych, a spożywanie większej ilości warzyw oraz mleka i produktów mlecznych. Zgaga zanika przeważnie całkowicie po porodzie.

Jaki wpływ na ciążę ma sulfasalazyna i inne leki stosowane w leczeniu przewlekłych chorób zapalnych jelit?
U kobiet w ciąży nie należy przerywać leczenia choroby zapalnej jelit. Sulfasalazyna (Sulfasalazin, Sulgasalazin EN, Salazopyrin EN) jest lekiem bezpiecznym dla płodu. Terapię sulfosalazyną można kontynuować podczas karmienia piersią. Natomiast mężczyzna leczony sulfasalazyną powinien odstawić ten lek na 2-3 miesiące przed potencjalnym zapłodnieniem partnerki, gdyż wpływa on znacząco na obniżenie sprawności plemników oraz ich budowę. Uszkodzone plemniki mogą być przyczyną, stwierdzanego później, uszkodzenia płodu. Także mesalazyna (Asamax, Pentasa, Salofalk) jest preparatem w pełni bezpiecznym dla kobiety ciężarnej oraz karmiącej. Inaczej z kolei jest ze steroidami (Encorton, Encortolon, Hydrokortyzon). Leki te mogą powodować zahamowanie wzrastania płodu i ostatecznie niską masę urodzeniową, a ponadto prowadzić do wystąpienia porodu przedwczesnego. O ich zastosowaniu w trakcie ciąży może zdecydować wyłącznie lekarz, najlepiej specjalista. Lekiem bezwzględnie przeciwwskazanym w ciąży jest metotreksat (Metotreksat, Metotreksat-Ebewe).W ciąży przeciwwskazane jest także stosowanie niektórych antybiotyków. Przykładowo: ciprofloksacyna (Cipronex, Ciprobal, Ciprobay) może powodować artropatię, czyli schorzenia lub zmiany zwyrodnieniowe stawów u płodu. Merkaptopuryna (Marcaptopurinum) i azatopiryna (Azathroprine, Imuran) to preparaty przechodzące przez łożysko i wykrywane we krwi pępowinowej, dlatego ich także unika się w ciąży. Kobiety w ciąży mogą przyjmować natomiast salicylany (niesteroidowe leki przeciwzapalne). Nie powodują one uszkodzeń rozwijającego się płodu. Lekiem dopuszczonym do stosowania w ciąży jest też cyklosporyna (Equoral, Sandimmum, Sandimmum-Neoral).Jej teratogenność jest niska, jednak w przypadku terapii może dojść do porodu przedwczesnego, a masa urodzeniowa dziecka może być obniżona.

Czy posiadanie stomii oznacza konieczność narodzin dziecka przez cesarskie cięcie?
Stomia nie jest przeciwwskazaniem do urodzenia dziecka siłami natury. Najlepiej, aby poród odbywał się w tym samym szpitalu,w którym przeprowadzono operację wyłonienia przetoki. Powinien w nim uczestniczyć ginekolog, który opiekował się ciężarną w czasie całej ciąży oraz chirurg, który wyłonił stomię (o ile zachodzi potrzeba wykonania cięcia cesarskiego). Sposób porodu w bardzo dużym stopniu zależy od stanu narządów wewnętrznych po uprzednich operacjach. Jeżeli została usunięta odbytnica i pozostała blizna na kroczu, konieczne będzie jego nacięcie. Celem takiego zabiegu jest zwiększenie wejścia do pochwy. Ułatwi to poród i zapobiegnie pęknięciu krocza. Jeżeli w czasie usuwania odbytnicy uszkodzono nerwy, kobieta może nie odczuwać potrzeby parcia i wtedy zachodzi konieczność zastosowania kleszczy lub próżnociągu. W przypadku braku odbytnicy często rozważane jest wykonanie cesarskiego cięcia. Rodzące kobiety ze stomią są bardziej narażone na wytworzenie się przetok pochwowych, niż kobiety bez stomii.

Co to jest przetoka pochwowa?
Trzeba zacząć od tego,że są różne rodzje przetok pochwowych. Przetoka moczowodowo-pochwowa to powikłanie po leczeniu operacyjnym. Polega na wytworzeniu połączenia pomiędzy moczowodem a pochwą i powoduje wyciekanie moczu przez pochwę. Początkowo przetokę leczy się, wprowadzając do moczowodu cewnik moczowodowy. Jeżeli takie postępowanie nie pomaga, trzeba przeprowadzić operację, podczas której uszkodzony moczowód łączy się z pęcherzem moczowym powyżej miejsca przetoki. Przetoka pęcherzowo-pochwowa tworzy się między pęcherzem moczowym a pochwą i skutkuje wyciekiem moczu przez pochwę. Może być ona następstwem naciekania nowotworu po leczeniu operacyjnym. Przetokę zamyka się od strony pochwy albo od strony jamy brzusznej. Jeżeli powstała ona na skutek nawrotu nowotworu, operacja naprawcza nie jest możliwa, a wyciek moczu przez pochwę leczy się, wytwarzając urostomię. Przetoka odbytniczo-pochwowa tworzy się między odbytnicą, końcowym odcinkiem jelita grubego a pochwą. Zawartość jelit wydobywa się wtedy przez pochwę. Powikłanie to jest leczone operacyjnie. Jeśli zabieg się nie powiedzie, wytwarza się kolostomię.

copyright © Bristol-Myers Squibb Polska Sp. z o.o., Dział ConvaTec

opracował :ErJot